We willen allemaal een gezond, fit en goed presterend paard. Met een lage blessure gevoeligheid en een groot herstel vermogen. Zodat we samen met onze paarden oud kunnen worden en jarenlang samen plezier hebben, zowel tijdens de sportcarrière als daarna. Helaas is de realiteit soms anders.
Een paard voeren is niet zo moeilijk, een paard voeden vraagt meer. Wat voor effect heeft de voeding op het lichaam; helemaal tot op celniveau? En wat maakt dat dit een positieve of negatieve invloed op de gezondheid heeft. En daarmee op de kwaliteit en belastbaarheid van bv gewrichten, banden en pezen later in het leven van het volwassen paard.de
Interessante vraag daarbij is: Welke rol speelt ruwvoer daarin tijdens de dracht en de opfok periode?
Rol ruwvoer tijdens dracht en de opfok
Wat het meest gegeten wordt heeft ook de meeste invloed: ruwvoer! Zowel drachtige merries als jonge paarden in de opfok vragen om kwalitatief goed ruwvoer. Een inkoppertje eigenlijk, heel logisch. Als de start zo optimaal mogelijk is qua voedingstoffen en omgevingsfactoren heeft een veulen de beste uitgangspositie om zich te ontwikkelen tot een sterk en gezond paard. Een paard met goede belastbaarheid en een lage blessure gevoeligheid. Een slechte kwaliteit ruwvoer geeft problemen zoals diarree, luchtwegproblemen, allergieën, slechte algehele conditie, lage weerstand en koliek. Maar ook de opbouw en groei van het skelet en bewegingsapparaat worden hierdoor negatief beïnvloed.
In de meeste gevallen zal de zomer periode voor paarden in de opfok uit 100% weidegang bestaan en minder problemen geven. Met name de winter periode vraagt onze aandacht qua ruwvoer: “Kiezen we voor verpakt of onverpakt ruwvoer?”
Verpakt of onverpakt ruwvoer?
Er zijn drie verschillende opties qua ruwvoer: hooi, voordroog en kuil. Hooi heeft een droge stof gehalte van boven de 80% en hier zit geen plastic om. Voordroog heeft een droge stof gehalte wat iets lager ligt dan hooi namelijk tussen de 60 en 80% en er zit plastic om de balen heen. Kuil heeft een lager droge stof gehalte dan 60% en ook hier zitten de balen in plastic. De darmen van een paard zijn niet geschikt voor het verwerken van kuil.
Het merendeel van de opfokbedrijven gebruikt voordroog. De vraagt rijst dan: Is voordroog dan geschikt voor drachtige merries en jonge paarden in de groei?
Het verschil tussen hooi en voordroog is de wijze van conservering. Bij hooi vind dit plaats door het afsterven en drogen. Hierdoor ontstaat een stabiel product met zeer weinig vocht.
Hooi kan gaan schimmelen in situaties wanneer de opslag te vochtig is en als er sprake is van een te laag percentage droge stof. Bovendien kan er broei ontstaan wat een negatief effect heeft op de vitaminen en mineralen gehaltes.
Voordroog ruwvoer
Bij voordroog is het fermentatie proces verantwoordelijk voor de conservering. Micro-organismen (waaronder de melkzuurbacteriën) gaan suikers omzetten waardoor de pH waarde zal dalen. Dit is de reden dat voordroog altijd zuurder is dan hooi. Per pak kan dit sterk variëren; het hangt af van de gehaltes aan droge stof, vochtigheid en fructaan. Wanneer het gehalte aan droge stof te hoog is hebben de micro-organismen te weinig vocht voor een volledig fermentatie proces en zal het pak gaan beschimmelen. Er zijn nog meer redenen waarom het fermentatie proces niet optimaal kan verlopen. In deze situatie kunnen specifieke bacteriën (entero- bacteriën) ongewenste stoffen gaan produceren zoals bijvoorbeeld ammoniak.
De belangrijkste nadelen van voordroog zijn de toename van het aantal melkzuurbacteriën en de verlaging van de pH. Op celniveau leidt dit tot een verzuring van de darm en zorgt voor de aanvoer van extra melkzuurbacteriën welke een verstorend effect hebben op het natuurlijke evenwicht van de oorspronkelijke darmbioom.
Zuurtegraad & spijsvertering paard
In de spijsvertering speelt de pH (zuurgraad) een essentiële rol; het controleert de meeste processen in de cel en de stofwisseling. De pH beïnvloedt de cel activiteit en de manier waarop het enzymen, mineralen en vitaminen faciliteert. Met andere woorden het is de voorwaarde voor alle enzymatische omzettings processen en voor de samenstelling van de darmflora (darmbioom). Een gezonde darmflora is in staat om zelf bouwstoffen (lichaams eigen eiwitten) en brandstof (korte keten vetzuren) te produceren naast vitamine B en vitamine K. Het moge duidelijk zijn dat een verstoring van de darm grote gevolgen heeft voor deze processen. Terwijl het juist deze processen zijn die een paard zelfvoorzienend maken op vezels! Immers het produceert zijn eigen bouwstof, brandstof en vitaminen uit onbewerkte vezels.
Een verandering van de pH (de zuurgraad) leidt tot een verandering van de darmflora, wat directe gevolgen heeft voor de functionaliteit van het paard. Bovendien leidt een verzuring tot een verhoogd verbruik van mineralen. Het lichaam zal de basische voorraden gaan gebruiken voor de neutralisatie. De basische voorraden liggen opgeslagen in de vorm van mineralen in botstructuren en tanden. Met als mogelijk gevolg een verzwakking van deze structuren. Een verzuring geeft daarnaast een extra belasting voor de nieren.
Voordelen sobere voedingsvezels dracht en opfok
Vanuit epigenetisch* perspectief bekeken heeft een paard altijd dorre verdroogde stengels gegeten in de periode van schaarste (winter). Bovendien aten paarden in deze periode ook takken, bladeren, schors, knollen en wortels van planten, struiken en bomen. Behalve de specifieke voedingsstoffen leveren deze planten een prachtige bijdrage aan onder andere: de spijsvertering, de thermoregulatie, het gebit en de ontwikkeling van bepaalde spiergroepen. Er zijn veel voordelen van deze sobere voedingsvezels en ze zijn vaak gemakkelijk voor handen. De gehele spijsvertering van een paard is ingericht op het verteren van deze onbewerkte vezels: waaronder hooi!
Conclusie: doe altijd een ruwvoeranalyse!
Bij al het ruwvoer geld dat wanneer er een lange periode van één partij gevoerd wordt het verstandig is om een ruwvoeranalyse te hebben van desbetreffende partij. Het is de enige manier om daadwerkelijk inzicht te krijgen in wat er gevoerd wordt qua eiwit, energie, suiker en mineralen. Met name de gehaltes aan mineralen zijn belangrijk voor jonge paarden. Op deze manier kan er indien nodig gericht een aanvulling worden gegeven afgestemd op het ruwvoer.
Voordroog voeren is goedkoper, wordt graag gegeten en het is makkelijker op te slaan dan hooi. Dit zijn de bekende voordelen waarom voordroog vaak verkozen wordt boven hooi. Toch is het belangrijk om een weloverwogen keuze te maken: verpakt of onverpakt ruwvoer, waarbij ook gekeken wordt naar de invloeden. We hopen met dit artikel bij te dragen aan een bewuste keuze in ruwvoer voor met name drachtige merries en jonge paarden. Het is aannemelijk dat ruwvoer effect heeft op de groei en ontwikkeling van paarden; zowel tijdens de dracht als tijdens de opfok.
Kortom; verpakt ruwvoer heeft een verzurend effect, met zoals beschreven nadelige effecten, terwijl onverpakt ruwvoer dit niet heeft.
*De omstandigheden rondom een paard; zoals voeding, beweging, stress, belasting, etc. noemen we epigenetische factoren. Omdat deze direct invloed uitoefenen op de genen.
E-learning natuurlijke voeding paarden
Wil je meer leren over natuurlijke voeding bij paarden, ook tijdens en na de dracht? Onze thema- en praktijkdag zijn ook als e-learning te volgen. Bekijk hier onze combideal voor beide dagen. De themadag Natuurlijke voeding vormt de basis voor onze themadag Natuurlijke voeding in de praktijk. Beide dagen zijn een prachtige start om zelf met de voeding van je paard aan de slag te gaan. Tijdens de themadag leer je wat niet en waarom niet. Tijdens de dag in de praktijk wordt er gekeken naar wat er dan wél kan en hoe je dat in de praktijk kan aanpassen.